METAMORPHOSEON

LIBRI X V.

RAPHAELIS REGII VOLATERRANI
luculentiffima explanatio, cum nouis IACOBI MICYLLI,
uiri eruditiffimi, additionibus.

LaƐtantij Placiti in singulas fabulas argumenta.

ERVDITISSIMORVM

VIRORVM COELII RHODIGINI,

Ioan. Baptiste Egnatii, Henrici Glareani, Giberti Longolii, & Iacobi
Fanenfis, in pleraque omnia loca difficiliora annotationes.

Index omnium rerum memorabilium atque fabularum, quibus, pro faciliori
ftudioforum intelligentia, figuras etiam nouiter appofuimus.

CLARISS.

VIRO

IACOBO SPIEGELLIO

I. V. D. &c. CONSILIARIO REGIO,

Didi ante annos complures, Clarifs.Spiegelli, Annotationes quafdam in Genealogias Boccatii, eo quidem tum confilio, ut quæ uir ille in his noftris ftudiis alioquin diligenter ac multum uerfatus, fiue temporum fuorum iniquitate,fiue etiam fcriptorum penuria, profequi minus potuiffet, ea ipfe ex Græcorum comentariis fupplerem, aut latius faltem explicarem. Cum enim uiderem, non poetarum modo, fed & aliorum quorundam ueterum fcripta, fine fabularis iftius hiftoriæ cognitione, intelligi fatis, aut recte non poffe, operæpretium faAurum me putabam, fi quæ ipfe hactenus longo ufu, neq; paruo labore aut ftudio collegiffem, ea quafi quendam pavor in communem conferrem ueterumq; auctorum, præcipue autem poetarum ftudiofis impartiren. Qua quidem in re quantum aliis profuif fe uidear, nefcio, illud utiq; non dubito, noftra hac opera,noftroq; labore quofdam fretos, alacriore ali quanto animo ad poetarum lectionem accefsiffe. Ceterum quia ad eandem rem illam, multorum utriufq; linguæ diuerfos ac uarios commentarios euoluere, ac perluftrare neceffe haberem, accidit inte rea ut non ea tantum, quæ propofito argumento conducerent, fed & alia quædam poetarum cognitioni non incommoda, aut aliena obferuarem. Inter quæ & talia nonnulla fuere, ex quibus Ouidij loca non pauca, præfertim quæ in Metamorphofi. illius obfcura & inexplicata hactenus iacuere, aliquanto clariora fieri,atque illuftrari poffe uiderentur. Proinde cum amicus nofter fummus ac uetuftifsimus Ioan. Heruagius, ad reliquos bibliothecæ fuæ au&tores, quos ille diuerfo ab aliorum moribus more antiquis ferè, eoq; etiam utilifsimos fubinde typis fuis interpolare, atque in lucem mittere folet, Ouidij quoque poemata additurus effet, eaq; de re a me contenderet, fiquid haberem, quod uel ad cómendationem, uel ad interpretationem auctoris illius aliquo modo pertineret, id fibi ut communicarem, non potui hominis amicifsimi precibus ac poftulationi quicquam denegare. Præfertim cum hæc res eidem illi inftituto confilioq; noftro, cuius gratia fuperiorem operam in Boccacio fumpfiffem, inferuire uideretur. Nam ut hoc, quod alii de Ouidio multis paginis agunt,breuiter & quafi uno uerbo compleAar. Eft hic poeta, in eo præcipue uolumine, quod de Transformationibus compofuit, omnium poeticarum hiftoriarum ac rerum, ueluti cella quædam penuaria, aut ut plenius dicam, quafi quoddam Co piæ cornu. Quem fiquis unum diligentius paulo memoria atque animo comprehendat, is multorum aliorum inftar atq; exemplum habebit. Immo ne cæteros quidem unquam fatis intelliget, nifi qui huius lectione informatus atque eruditus antea fuerit. Verum enim quia in eundem auctorem multorum aliorum commentationes extarent, præcipuamq; in eo quod fupra memoraui opere, operam nauaflet, Raphael quidam Regius cognomento, imprudentiæ ac temeritatis, ut nequid grauius addam, cuiufdam fore arbitratus fum, fi quæ alij, fuo & illi quidem labore ac ftudio, inueniffent, ea noftris quafi quibufdam fuperfotationibus elifa atque opprefla uiderentur, Quod igitur apud Homerum Iuppiter alibi feciffe fingitur, ut precantium uotis partem annueret, partem auteni negaret, idem ego mi hoc loco faciendum putaui, uidelicet, ut non totum hunc poetam, neque totum etiam poema illius aliquid explicandum mihi fumerem, fed in parte fubfifterem, & ceu duces in bello aliquando folent, certam ftationem certumq; locum tuerer. Quamobrem relictis integris iis, quæ a Regio compofita atque edita habentur,quorum ille pleraque ( ut & hanc fidem commentariis illius faciamus) ex Paufania, & Tartheo, feu quifquis alius Apollonij interpres ille fuit, quædam etiam ex Diodoro tranfumpfit, ego fi qua a me aliunde animaduerfa, quæ uel ab illo præterita, aut alias parum fatis explicata uiderentur, ea quafi quádam appendicem interpretationibus illius fubieci. Non quidem ut hinc iam totum illud opus pro expedito atque explanato haberi uelim. Quis enim hoc præftaret in tanta Græcorum auctorum, unde pleraq; a latinis translata, penuria ac paucitate? fed tamen, ut ea faltem quæ explicari poterant, pro obscu ris & incertis diutius ne iacerent, ad quam quidem rem, neque illud negarim, recentiorum quorunda annotationes interim me adhibuiffe, quorum tamen nominibus edendis in hoc abftinui, ne uel gratiam illorum ambiifle uiderer, fiquid bene arque utiliter dictum probaffem. aut contra reprehenfionem atque odium corundem quafiffe, fiquid fecus ab illis prolatuni arguiffem. Nam ipfe quidem, ut mihi detrahi,in his quæ recte facio aut dico, nolim, ita rurfus neque difsimulari, fiqua perperam, aut minus intellecta pro ueris ac genuinis tradidero, magnopere defiderarim. Sed de noftris inftitutis ac rebus ha&enus. Vt igitur ad te aliquando ueniam, Iacobe Clarifsime, quia uero iam olim optaui occafionem aliquam mihi dari, qua uoluntatem erga te meam declarare poffem, commodum in mentem mihi ucnit, hunc noftrum laborem tibi dedicare, tuoq; fub nomine in uulgus emittere, Non quia tantopere gra tificaturum me tibi munere ifto tam leui putarem : fed cum turpius nihil fit ingrato,ut hoc uelut indicio, & ceu pignore quodam certo memorem ac gratum me tibi probarem. Ea enim officia in me tua a ij extant,

1

extant, quibus cum Heidelberge effemus, plurimis ac maximis me tibi deuinxifti, ut nifi perpetuo illorum reminifcar, excors atque amens uidear. Atque huius quidem rei cum teftem haberem amplifs. Ioan. Locerum, uirum in re medica excellentifsimum, deinde autem & de omni litterarum genere plurimum atque optime meritum : antea quidem apud hunc meminiffe illorum fatis habebam : propterea & honeftius putarem,in uulgus ac publice tacere, quàm paru luculente ac fplendide de illis dicere. At uero poftquam & hunc uirum tantum, paucis abhinc annis mors abftulit, aut uerius terris inuidit, ego quæ apud illum, amicus uidelicet apud amicum, de te abfens prædicare folebam, ea nunc coram, & quafi fub oculis teftata tibi relinquere decreui. Neque dubito, quæ tua in cæteris rebus erga omnes penè homines humanitas eft quin uoluntatem atque animum in hac re meum magis, quàm faAum ipfum fpectaturus fis. Quanquam etiam quod ad argumentum fcripti huius attinet, id uero neutiquam tale eft, ut te illius pœnitere debeat,quandoquidem neque fummis principibus in eodem uerfari, aliquando parum uifum fuit. nam de Tiberio imperatore ita fcribit Suetonius, hiftoriæ fabularis notitiam eo ufque curauiffe illum, ut grammaticos interim huiufmodi quæftionibus experiretur. Quæ ma ter Hecuba, quod nomen Achilli inter uirgines, & quid Sirenes cantare folita fuiffent. Quod igitur feuerum ac tetri cum iftum, & in cæteris, ut de eodem accepimus, omnia citius quàm iocum aut festiuitatem præfeferentem, feciffe legimus, in eo nos quoque operam aliquam pofuiffe, nemo opinor repre hendet, nifi qui promifcue ac pariter unaq; ueluti pertica (quod prouerbio dicitur) cuncta huius generis damnanda ac reiicienda exiftimabit. Huc accedit, quòd & ipfe olim in eodem ftudio eademq;, ut ita dică, palæstra uerfatus es. Non quidem ut tu fabulares iftas narrationes atque hiftorias perfequereris, fed ut ueris ac geftis rebus lucem adderes, & quæ poetarum fictionibus, ac numeris inuoluta ac te&a effent, ea interpretando atque explicando ipfe illuftrares. Neque ego hoc loco dicam, quantum tibi Richardus ille cuus debeat, quantum Ligurinus, quantum alij item multi, tanta cura, tantaq; diligentia a te explicati. Neque etiam hoc nunc addam, quantum ipfe nominisac famæ tibi pepereris, quantamq; apud uiros haudquaquam poftremos iam olim in hoc genere laudem confecutus fis. Illud magis mirari foleo, te inter tot negotia, quibus regum ac principum aulæ perpetuo deftinentur atque agitantur, tantum in te laboris atque oneris fufcipere potuiffe, nam ut alij aliis, fed finguli tamen fingulis negotiis ac rebus alicubi fortafsis præeffe recte poffunt: ita contra haud quaquam facile, neque cuiufuis hominis eft, tam diuerfis ac uariis ftudiis, pariter eodemq; modo uacare poffe. Atque ad hanc ingenij facultateni, aut ut uerius dicam, felicitatem, non modo natura, aut uis tua, quæ tamen eadem in te fumma femper fuit, adiuuiffe, fed & domeftica exempla, ipsaq; adeo patria tua excitafle te uidetur. Cur enim no notus auunculus ille tuus Vuinphelingus? aut quis nefcit quanto idem ille ftudio ad litteras prouehendas,rudi adhuc & impolito illorum feculo progreffus fuerit? Deinde autem cui non aliquando Maij nomen auditum ? quem tecum ex eadem matre natum, eadem domus, ijfdem ftudiis, uelut auitis ac familiaribus quibufdam facris initiauit. Atq; ut te imperatoria maieftas aliquando, ita illum Regis aula iam pridem confiliis atque arcanis fuis præfectum uelit. Vt interim taceam Arnoldum, Rhenauum, Sapidum, Schurerum, aliosq; fummos atque do&ifsimos uiros, qui omnes ex eadem patria, cademq; urbe non minus multi, quam olim ex equo Troiano duces præclari ac memorabiles prodierunt. Quare cum ad hæc ftudia non factus modò, fed natus, non ufu aut exercitatione tantum proue&us, fed iam inde a maioribus tuis procreatus, hanc uelut hæreditariam quandam poffefsionem accepe ris, nihil equideni alienum, aut ingratum uideri tibi exiftimo, quicquid huius generis a quoquam ad te proficifcetur. Quid enim homini do&to, & inter ipfas Mufas uelut educato, magis peculiare ac proprium cenferi debet, quam id ipfum quod ex litteris natum adeo, atque acceptum fit? Facis igitur priftinæ atque agnatæ humanitati tuæ confentaneum,fi patiaris noftras has commentationes tuo fub nomine in qulgus commendari. Ac ut cetera pleraque fauore conftant, ita nos quoque ad fimiles poft hac labores fufcipiendos,alacriores ipfe reddes, fi eam de te fignificationem dederis, ut hunc qualemcunque laborem noftrum,quem in præfentia offerendum tibi duximus, non omnino ingratum aut etiam moleftum fuiffe tibi uideamus. Vale. Francoforto, ad X. Calend. Feb. Anno Chrifti domini MD XLIII.

noftri.